برنج ، گیاهی است که به علت نیاز زیادی که اغلب مردم جهان به آن دارند در بین غلات بعد از گندم در سطح بسیار وسیعی از زمین های زراعتی برخی از کشور های مختلف جهان کشت می گردد. کشت و کار برنج در دنیا و تولید آن از نظر کیفیت و کمیت دارای اهمیت خاصی است، زیرا برنج یکی از نباتاتی است که دانه آن برای تامین غذای اصلی بیش از نصف مردم جهان(۶/۱ میلیارد نفر) بکار می رود.

در بخش عظیمی از قاره آسیا ، برنج تامین کننده بیش از ۸۰ درصد کالری و ۷۵ درصد پروتئین مصرفی مردم می باشد. خاستگاه اصلی برنج ، آسیای جنوب شرقی است و از آنجا بتدریج به سایر نقاط جهان راه یافته است. بنا بر اسناد تاریخی ،کشت برنج در چین و هند پیشینه هفت هزار ساله دارد. در مورد ورود برنج به ایران، برخی آن را به زمان هخامنشیان و عده ای به زمان ساسانیان و گروهی به دوره بعد از ورود عرب ها به ایران نسبت می دهند.

بنابر اظهار لا توفر کشت برنج در ایران پس از تسلط اعراب به ایران رونق گرفته است. حدود ۹۵ درصد برنج دنیا در کشورهای در حال توسعه و عمدتا در قاره آسیا تولید می شود . همچنین ۹۰ درصد برنج آسیا به مصرف داخلی رسیده و تنها حدود ۵-۴ درصد تولید در تجارت جهانی وارد می شود. برنج دارای جنس و گونه های زیادی است که مهمترین جنس أن oryza وگونه زراعتی آن sativa است. گونه sativa که در تغذیه انسان ، نقش مهمی دارد بدون عملیات تبدیل ، قابل مصرف غذایی انسان نمیباشد، اما در روند تبدیل، دانه برنج دچار خسارت کمی و کیفی شده و اجزاء و ( by-product ) های مختلف از آن تولید می گردد که متاسفانه در شرایط کنونی به دلیل عدم وجود تکنولوژی و تجهیزات مناسب و مدرن ،بلا استفاده مانده اند. کشور ما با تولید حدود۸/۲ میلیون تن شلتوک و وجود بیش از ۴۰۰۰ واحد شالی کوچک در استان ها، پتانسیل مناسبی برای فرآوری و تولید محصولات با ارزش افزوده می باشد.
ارزش غذایی برنج
برنج ، یک منبع اصلی انرژی، پروتئین، ویتامین B1 (ریبوفلاوین) ،B2 (نیاسین) ، آهن و کلسیم در رژیم غذایی است. میزان کالری حاصل از برنج ،مشابه گندم و مقدار پروتئین آن کمتر از گندم می باشد. در مقایسه با اقلامی نظیر گوشت و حبوبات، برنج دارای پروتئین کمتری است،لیکن مواد قندی و نشاسته موجود در آن از سیب زمینی، حبوبات و گندم بیشتر می باشد.
تولید برنج جهان
در سال ۲۰۰۴ ،تولید برنج جهان  ۶۱۰  میلیون تن بوده است .( IRRI ) ،که در ۱۱۴ کشور برنج خیز تولید شده است. ۵۰ درصد این کشورها ، تولید بیشتر از ۱۰۰۰۰۰ تن در سال داشته اند. ده کشور تولید کننده برنج جهان عبارتند از : چین ،هند، اندونزی، بنگلادش،ویتنام، تایلند ، میانمار ، ژاپن، فیلیپین و برزیل. کشور ما جزو ۵۴ کشور بعدی تولید کننده برنج می باشد .بنابر آمار زراعی سال ۸۴-۱۳۸۳ ،۷۴/۲ میلیون تن شلتوک تولید شده است.
تولید برنج در ایران
بنابر آمار زراعی سال ۸۴-۱۳۸۳ ،در سطح ۶۲۸ هزار هکتار ،۷۴/۲ میلیون تن انواع واریته های مختلف شلتوک،تولید شده است. استان مازندران ۱۷/۳۷ درصد، برنجکاران گیلانی ۸۸/۲۷ درصد آن را تولید کرده اند. کشاورزان این دو استان ساحلی، جمیعا ۰۵/۶۵ درصد از شلتوک کشور را تولید کرده اند. سه استان فارس، گلستان و خوزستان به ترتیب با ۴۰/۹ ، ۱۸/۹ و ۱۸/۷ درصد سهم در تولید شلتوک مقام های سوم تا پنجم را به خود اختصاص داده اند. شالیکاران پنج استان فوق الاشاره ۸۱/۹۰ درصد شلتوک کشور را تولید کرده اند. از ۲۱ استان تولید کننده شلتوک ،بالاترین سهم به استان مازندران با ۰۱/۱ میلیون تن و کمترین سهم به استان یزد با ۴۴ تن شلتوک تعلق داشته است.